تعاونی‌‌ها در اتحاد جماهیر شوروی: تمرکزگرایی در نظام قانونی و مدیریت

با وجود سابقه دیرینه تعاون در کسوت امری اجتماعی، اغلب جوامع تعاونی از 1769 تا 1777 در روسیه ایجاد شدند. در آن زمان انجمن‌‌های مصرف‌‌کنندگان و کارگران در واحدهای تولیدی، انجمن‌‌های بافندگی، خیاطی و کشاورزی در کشورهایی چون انگلستان و اسکاتلند مشغول فعالیت بودند. در قرن 19 بیش از 1000 سازمان وجود داشت که نیمی از آنها تعاونی‌‌های مصرف‌‌کنندگان بودند. با این حال آغاز واقعی جنبش تعاون در روسیه با دو تحول مشخص می‌‌شود. اول، ایجاد سازمان‌‌‌‌های تعاونی توسط سوسیالیست‌‌های آرمان‌‌شهری و جانشینان آنها محقق شد. دیگر آنکه تعاونی مصرف‌‌کنندگان کارگری، توسط انجمن پیشگامان راچدیل (1844) در انگلستان بنیانگذاری شده بود. اگر این زمان را به عنوان مبدأ تاریخ تعاون در نظر بگیریم، تشکیل نظام تعاون در روسیه، چندان عقب نیست. در اینجا منشأ جنبش تعاونی را می‌‌توان در تعاونی کارخانه پتروفسکی در Zabaikale (1864)، تعاونی کارمندان و کارگران کارخانه استروگانوف در استان Perm (1864)، تعاونی مصرف‌‌کنندگان ریگا (1865) و تعاونی اعتبار روستایی در استان Kostroma (1865 - 1866) جستجو کرد.

انقلاب اکتبر 1917، نقطه شروع تحولات بسیاری در جامعه، فرهنگ، سیاست و اقتصاد کشور روسیه بود. در این برهه زمانی، با پیروزی بلشویک‌‌ها و روی کار آمدن حکومت اتحاد جماهیر شوروی، عرصه تعاون نیز دچار تغییرات بسیاری شد. در ابتدا، بلشویک‌‌ها با تعاونی‌‌ها مخالف بودند، چرا که آن را عاملی برای انحراف از مسیر مبارزه انگاشته و چهره تعدیل‌‌شده‌‌ای از نظام سرمایه‌‌داری می‌‌دانستند. اما با تأکید و پیگیری شخص ولادیمیر لنین، به عنوان رهبر انقلابیون، تعاون به پشتوانه قوانین جدید و با زعامت دولت مرکزی احیاء شد و روز به روز به شمار تعاونی‌‌ها و اعضاء آنها افزوده شد.